Griekse tragedie, nudges en ontzag

In Transcultural Psychiatry staat een artikel over Griekse tragedies. Daarin worden vaak klinisch geloofwaardige beelden van mentale instabiliteit gepresenteerd, bijvoorbeeld in de Bacchae van Euripides. Agave vermoordt haar zoon Pentheus en heeft zijn hoofd in haar handen. Door de tekst te close readen lijkt het erop dat Cadmus, haar vader, psychotherapeutische interventies toepast:

Cadmus: Wie was jullie kind?

Agave: Wat, Pentheus, natuurlijk.

Cadmus: En wat heb je in je handen?

Agave: Een leeuwenkop! De jaagster zei dat het een leeuwenkop was!

Cadmus: Kijk nu goed. Het is makkelijk eventjes te kijken.

Agave: Wat is dit? Wat heb ik vast?

Cadmus: Kijk nog eens. Denk nog eens na.

Pas als zij ophoudt met ontkennen kan ze haar daad onder ogen zien. Het is echter niet waarschijnlijk dat in die tijd (500 voor onze jaartelling) praten als helend werd gezien. Hippocratische teksten leggen de nadruk op dieet, medicijnen, lichamelijke oefening en chirurgie. Overtuigen was de enige verbale manier waarop verandering werd bewerkstelligd. Maar dat is niet wat Cadmus in de Bacchae doet. Hij brengt Agave terug naar de realiteit door haar uit te nodigen om goed te kijken. Het is waarschijnlijk dat in het oude Griekenland toeschouwers van tragedies zich met de personages identificeerden en ook veel geweld te zien kregen. Na de laatste belangrijke (vaak gewelddadige) handeling, gingen tragedies vaak nog honderden regels door met klaagzangen en meditaties. Deze, zo wordt gedacht, hielpen het publiek het intense geweld op het podium te verwerken. Dat is volgens de auteur verbaal therapeutisch.

Iemand die suïcidaal is neemt een aantal beslissingen, bijvoorbeeld om hulp te zoeken. In Journal of Consulting and Clinical Psychology wordt een onderzoek beschreven waarin die beslissingen werden beïnvloed door middel van nudges. Nudges zijn interventies die gedrag veranderen zonder opties te verbieden of te belonen. Een decoy-nudge voegt een inferieure optie toe aan een keuze-reeks waardoor de kans op gewenst gedrag toeneemt. Als men bijvoorbeeld kan kiezen tussen A, een online abonnement voor €59, of B, een online én print abonnement voor €129, heeft A de voorkeur. Maar als je optie C, alleen print voor €129 toevoegt, kiest men B. Aan de experimenten deden 1433 mensen mee via Mechanical Turk, waaronder mensen die recent suïcidale gedachten hadden en mensen met een wapen. Zij kregen keuzes voorgelegd zoals: stel dat je suïcidaal bent, kies je dan voor A, een app met mindfulness, of B, een website met een crisisnummer of C (de decoy-nudge) een app zonder mindfulness. Uit het onderzoek bleek dat de decoy werkte: mensen veranderden hun voorkeur, ook als ze recent suïcidaal waren geweest. Dat is een belangrijke aanvulling op de bestaande preventiemaatregelen.

Ontzag is een epistemische emotie, in de zin dat je er anders door gaat denken, bijvoorbeeld dat je je onbeduidender en meer verbonden met anderen voelt. De auteurs van een artikel in Emotion wilden weten wat het effect van ontzag is op overtuigingen, polarisatie en sociale afstand. Zij deden 3 experimenten met 776 mensen, via Mechanical Turk. Ze induceerden een gevoel van ontzag door een mooie natuur-video te laten zien of mensen te laten terugdenken aan een ontzagwekkende ervaring die ze hadden in de natuur. Daarna beantwoordden de deelnemers vragen over de doodstraf, discriminatie door de politie en immigratie. Uit het onderzoek bleek dat een gevoel van ontzag leidt tot minder sterke overtuigingen, minder polarisatie en minder sociale afstand. Die conclusie onderstreept het idee dat emoties van belang zijn voor morele oordelen. Ontzag heeft belangrijke collectieve voordelen.