Holocaust, gender

In Psychotherapy staat een artikel over overlevers van de Holocaust. Die lijken nu, in de laatste fase van hun leven, meer klachten te krijgen en vaker hulp te zoeken, bijvoorbeeld bij AMCHA. Volgens de theorie van Erikson is de taak in de laatste levensfase het bereiken van ‘integriteit’. Daarvoor is Life Review therapie ontwikkeld. De 2 deelnemers aan het onderzoek kregen Life Review therapie in Israël en werden daarover geïnterviewd. In de therapie werd uitgebreid stilgestaan bij alle persoonlijke en historische gebeurtenissen uit het leven van de 2 deelnemers (geboren in 1929 en 1931). Ze schreven een ‘levensboek’, brieven aan omgekomen gezinsleden en een brief aan zichzelf als kind. De eerste patiënt kreeg veel te maken met antisemitisme nadat ze door een aardbeving naar de grote stad moest verhuizen. Ook voelde zij zich schuldig dat ze nooit het graf van haar broer had bezocht. De tweede patiënt had in Auschwitz gezeten. Hoewel de verschrikkingen die zij had doorstaan onbeschrijfelijk zijn had zij toch baat bij narratieve confrontatie. Het hielp haar dat de vader van haar psychotherapeut een overlever van de Holocaust was. Zij voelde zich schuldig over de problemen die haar kinderen in hun leven hadden ondervonden. Beide patiënten waren erg blij met het geschreven levensboek dat ze kregen na de therapie en konden daardoor voor het eerst (rond hun 90ste!) hun ervaringen met anderen delen. Een deel van de gesprekken die ze met hun therapeut hadden gevoerd waren gericht op narratieve exposure, waarbij de gesprekken net zo lang doorgingen tot de spanning verminderd was. Van de exposure wordt vermoed dat deze werkt door contextualisatie: het trauma verbinden met het verleden en het niet blijven herbeleven in het heden. Het is mooi te lezen dat het zin heeft hele oude mensen hulp te bieden voor trauma’s.

In Journal of Experimental Psychology: General staat een artikel over gender, dat is een sociaal construct en relatief, maar wordt in de psychologie meestal opgevat als een onafhankelijke variabele. Genderen is ook een werkwoord waarmee het proces van onderscheid maken tussen mannen en vrouwen wordt bedoeld. Het gender-schema is zo dominant dat bijna alles als mannelijk of vrouwelijk wordt waargenomen. De auteur beschrijft 7 experimenten waarin de deelnemers telkens moesten aangeven of ze iets (een vorm, een hond, een naam, een bijvoeglijk naamwoord of een gezicht) mannelijk of vrouwelijk vonden. Uit het onderzoek bleek dat dat telkens afhing van de context. Bijvoorbeeld een cirkel wordt als vrouwelijk gezien en een vierkant als mannelijk, maar naast een hartje lijkt een cirkel mannelijk. Een terriër lijkt vrouwelijk naast een herder maar niet naast een poedel. Het woord ‘tactvol’ is mannelijker naast ‘teder’ dan naast ‘dominant’. Neutrale gezichten kregen vaker een vrouwelijke naam en vrouwelijk gedrag toegeschreven (zoals ’luistert aandachtig’) naast een mannelijk gezicht. Genderneutrale namen (zoals ‘Riley’) werden na een mannelijk voorbeeld gezien als minder mannelijk, van een lagere status, minder aantrekkelijk om als werknemer aan te nemen, en waarschijnlijk minder verdienend. Volgens de auteurs ontstaan genderverschillen ook door woordkeuze, bijvoorbeeld in vragenlijsten. Of het echt praktisch onderzoek is weet ik niet, maar het is wel leuk om te zien hóe gender eigenlijk geconstrueerd wordt.