Jarig, clubhuis, passie, beleggen, koopzucht

Ik ben gisteren 54 geworden maar voel me veel jonger. In Psychology and Aging staat dat die subjective age bias gezond is. De vraag van het onderzoek was of er een limiet is aan hoe jong je je kan voelen (na je 40ste) voordat het schadelijk wordt. In het kader van een langlopend onderzoek vulden 7.356 Engelsen vragen in over hun leeftijd, over hoe oud ze zich voelden en over hoe tevreden ze waren met hun leven. Uit de antwoorden bleek dat er een optimale grens is aan de subjectieve leeftijdsbias. Mensen die zich gemiddeld 25 jaar jonger voelden waren het meest tevreden. Waarschijnlijk is een extreem jonge subjectieve leeftijd, zoals je 20 voelen terwijl je 60 bent, zo onrealistisch dat het uitputtend en stressvol is om vol te houden. Ook uitsluiting door leeftijdsgenoten en riskant gedrag, zoals met autorijden, kunnen een rol spelen. Ik voel me geen dag ouder dan 29!

Mensen met psychische problemen kampen met stigma’s en discriminatie. Om hier een oplossing voor te bieden bestaan clubhouses waar mensen terecht kunnen voor werk, opleiding en eten. In American Journal of Orthopsychiatry staat een kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van 12 deelnemers, waaruit bleek dat zij zich in de buitenwereld buitengesloten en beperkt voelen. Ze vertelden bijvoorbeeld dat normale vragen, zoals ‘wat doe je en waar woon je’, ze er constant aan herinneren wat er eigenlijk van ze verwacht wordt. Deelnemers van kleur ervaarden ook racisme. Daartegenover staan de ervaringen in het clubhuis, door een van de deelnemers omschreven als een ‘oase in de woestijn’. In het clubhuis voelden de deelnemers zich veilig en gewaardeerd. Ze vonden het clubhuis en de omgeving mooi en voelden zich er letterlijk en figuurlijk gevoed. Anders dan in de buitenwereld, die als dehumaniserend, onvrij en afwijzend werd ervaren, voelden de clubhuis-leden zich weer menselijk, verbonden en vrij.

Gepassioneerde studenten presteren beter. Maar als iemand zegt dat zij psychologie wil studeren omdat haar vader dat graag wil, oordelen we dat motivatie van binnenuit moet komen. De auteurs van een artikel in PNAS vermoedden dat passie een WEIRD concept is en deden onderzoek naar de relatie tussen passie en prestaties in 59 maatschappijen wereldwijd. In totaal werden de gegevens van 1,2 miljoen leerlingen geanalyseerd. Zij maakten rond hun 15de toetsen over natuurkunde, wiskunde en taal in het kader van een internationaal onderwijsonderzoek, de Program for International Student Assessment. Passie is een moeilijk te vertalen begrip: in het Thais betekent ความหลงใหล ‘fascinatie’ en in het Chinees heeft 激情 meer een romantische lading. In dit onderzoek werden vragen gesteld over belangstelling, plezier en efficacy.

Uit het onderzoek bleek dat hoewel passie prestaties voorspelde, dit veel minder gold in zogenaamde collectivistische maatschappijen. Daar was de rol van ouderlijke steun groter dan in individualistische maatschappijen. Volgens de auteurs komt motivatie in een individualistische context vooral uit de persoon zelf (intrinsiek), terwijl in een collectivistische context de rol van anderen belangrijker is (extrinsiek). Deze ‘interafhankelijke’ motivatie is niet, zoals sommige Westerse onderzoekers denken, minder authentiek of effectief dan onafhankelijke motivatie. Nederland is een van de meest individualistische landen ter wereld, helemaal rechts op de grafiek, en mijn kinderen mogen dus zelf beslissen wat ze studeren.

Financiële beslissingen gaan samen met het nemen van risico’s. Over het algemeen nemen mannen meer en grotere risico’s dan vrouwen. Aan een Duits onderzoek in Journal of Individual Differences namen 108 studenten deel. Ze deden mee een aan aandelenmarkt-simulatie waarbij ze gedurende 21 dagen €10.000 virtueel mochten beleggen. De aandelen varieerden in prijs, winst en volatiliteit. De deelnemers vulden ook allerlei vragenlijsten in. Uit de gegevens bleek opnieuw dat mannen meer succes hadden en meer risico’s namen. Er zat geen enkele vrouw in de top 10 en slechts 3 in de top 25. Van de persoonlijkheidskenmerken had self-directedness (veel zelfvertrouwen en een interne Locus of Control) de meeste invloed op de hoogte van de investeringen. De auteurs geven eerlijk toe dat de simulatie niet helemaal was gelukt, omdat de leercurve die de deelnemers vertoonden onwaarschijnlijk is in de echte aandelenhandel. Ik kreeg de indruk dat succesvolle beleggers uitslovers zijn.

Compulsive buying disorder of ‘koopzucht’ (‘oniomanie’) staat niet in de DSM maar komt veel voor en heeft negatieve gevolgen zoals schulden, schaamte en relatieproblemen. De kenmerken zijn onder andere preoccupatie met winkelen en een gevoel van opluchting na een aankoop. In Behavioural and Cognitive Psychotherapy staat een artikel over een single case experimental cross-over design, oftewel een onderzoek met 1 cliënt die 2 behandelingen kreeg aangeboden. Deze 40 jarige getrouwde vrouw was in aanraking met de politie gekomen omdat ze kleren met korting kocht en vervolgens retourneerde voor een volledige teruggave. Het winkelen beheerste haar hele leven en ze voelde zich beter als ze iets gekocht had. Ze kreeg eerst 13 sessies CGT volgens een protocol voor koopzucht. Daarna volgden nog 6 sessies persoonsgerichte experiëntiële therapie en een follow-up periode van 14 weken. De cliënt hield gedurende de hele onderzoeksperiode van 350 dagen een dagboek bij over winkelen. Volgens de auteurs was er sprake van een effectieve interventie: de tijd die de cliënt doorbracht met dwangmatig winkelen was gehalveerd. Zij ervaarde wel meer stress aan het eind van de interventie, maar dat was waarschijnlijk omdat ze voor moest komen. Ze viel, ondanks de stress, niet terug in compulsief koopgedrag. De belangrijkste beperking van het onderzoek was dat alle gegevens werden verzameld door zelfrapportage. Ook is het onduidelijk of de therapie zelf effectief was of dat het bijhouden van een dagboek volstond, een mere measurement effect. Shopaholics: er is hoop!