subliminale boodschappen, psychotherapie, bezwijken, sociale mindfulness

In het tijdschrift Crisis staat een artikel over Instagram. De onderzoekers waren bezorgd dat subliminale boodschappen in video’s jongeren zouden kunnen aanzetten tot suïcidaal gedrag. Subliminaal betekent dat inhoud die heel kort wordt aangeboden wel wordt waargenomen maar niet bewust wordt verwerkt. Er is geen eenduidige grens, in het onderzoek hielden ze <300 ms aan. Honderd Duitse video’s met de hashtag #selbstmord werden per beeld (41.850 frames) bekeken. In 21 posts werden 67 subliminale suïcide-gerelateerde beelden (waaronder specifieke methoden) gevonden. Volgens de auteurs is dat gevaarlijk omdat subliminale beelden gedrag kunnen beïnvloeden zonder dat een persoon daarover bewust nadenkt.

Geschat wordt dat 60% van de cliënten niet betekenisvol profiteert van geestelijke gezondheidszorg. Het is bekend dat niet alle therapeuten even effectief zijn, maar het is toeval wie bij welke therapeut in behandeling komt. In JAMA Psychiatry staat een gerandomiseerd, dubbelblind onderzoek waarbij 288 cliënten werden gematcht met 48 therapeuten. De matching gebeurde op basis van de problematiek van de cliënt en de effectiviteit van de therapeut, bijvoorbeeld hoe vaak hij of zij succesvol depressie had behandeld. Cliënten hadden een grotere klachtreductie als zij waren gematcht met een therapeut die daar effectief in was. En therapeuten hadden meer succes met een gematchte cliënt. Deze ‘minimalistische precisie geestelijke gezondheidszorg’ maakt gebruik van prestatiegegevens om effectiviteit te verhogen. Dit is een van de zeldzame voorbeelden van een dubbelblind onderzoek in de psychotherapie. Er lijkt wel sprake van belangenverstrengeling te zijn; de auteurs werken voor een bedrijf dat de effectiviteit van zorg meet.

Toen Seedorf in 1996 op het EK de penalty tegen Frankrijk miste werd dat gezien als ‘bezwijken onder druk’. Prestaties verbeteren door hogere beloningen, maar bij uitzonderlijk hoge beloningen faalt men. Dat geldt voor topatleten en gewone mensen. In PNAS wordt aangetoond dat zelfs apen hier last van hebben. Drie Resusapen kregen een ingewikkelde taak (hun hand op een bewegend vlak houden) en werden daarvoor beloond met water. Soms konden ze daarmee een zogenaamde Jackpot winnen, een beloning die 10 keer groter was dan de gemiddelde beloning. Hoewel de apen heel goed de opdracht konden uitvoeren bezweken ze alledrie onder druk als een uitzonderlijk grote beloning in het vooruitzicht werd gesteld. Ze werden dan zo voorzichtig dat ze niet snel genoeg waren. Dit proces noemen de auteurs explicit monitoring. Het effect trad alleen op als de Jackpot zeer groot was en heel zeldzaam. Training had geen invloed. Dus hoe vaak je die strafschop ook oefent, als de inzet extreem hoog is bezwijk je alsnog.

Als ik met Astrid op een feestje ben en er staan 3 glazen wijn, waarvan 2 wit en 1 rood, dan neem ik een glas wit zodat zij nog een keuze heeft. Dat kost mij niks maar is wel aardig; deze low cost cooperation heet ‘sociale mindfulness’. In PNAS staat een onderzoek naar sociale mindfulness onder 8.354 studenten in 31 geïndustrialiseerde landen over de hele wereld. Japan had de hoogste score, Indonesië de laagste en Nederland stond op nummer 7. Van alle mogelijke samenhangen (zoals religie, macht en ongelijkheid) bleek die met de Environmental Performance Index (Nederland op nummer 11) het sterkst. Volgens de 65 (!) auteurs is sociale mindfulness groter in landen waar veel waarde aan ‘sociaal kapitaal’ wordt gehecht.