TOESTEMMING, SEKS, ONBESCHOFTHEID

Toestemming (consent) is een ingewikkeld begrip dat bepaalt of een handeling strafbaar of juist gewenst is; denk aan seks, een medisch onderzoek, een financiële transactie of zelfs haar knippen. Toestemming geldt alleen als de persoon die het geeft autonoom is, en niet bijvoorbeeld minderjarig is, gedwongen wordt, of heel erg dronken is. In Cognition staan 3 experimenten met 901 personen (via Amazon Mechanical Turk) die vignetten lazen over toestemming en de rol van autonomie. Bijvoorbeeld: Martin kan voor een operatie aan zijn enkel kiezen maar, hoewel hij slim genoeg is om de voor- en nadelen af te wegen, zegt hij impulsief ‘ja’. De redenen om ja te zeggen varieerden in het onderzoek: hij voelt een impuls om ja te zeggen, zijn vrienden zetten hem onder druk of het is de 14e en dat is zijn geluksgetal. Uit het onderzoek bleek dat de deelnemers vonden dat de toestemming van mensen die niet in staat zijn om een autonome beslissing te kunnen nemen niet geldig is. Maar dat als mensen dat wel kunnen, zelfs als ze er niet goed over nadenken en hun besluit duidelijk indruist tegen hun eigen waarden, hun toestemming wel geldig is. Dit betekent dat een alledaags idee over toestemming niet overeenstemt met morele en ethische filosofieën die veronderstellen dat je niet alleen in staat moet zijn een oordeel te vormen maar dat je er ook goed over nadenkt.

Sinds de publicatie van ‘Vijftig Tinten Grijs’ staan sekuele fantasien erg in de belangstelling. In Archives of Sexual Behavior staat een onderzoek waaraan 566 mensen deelnamen via sociale media. Zij lazen erotische scenario's (van lushstories) over romantiek, onderdanigheid, dominantie en geweld. Door Latent Class Analysis werden 4 groepen geïdentificeerd: ‘onverschillig’ (die voelden er niet veel bij), ‘romantisch’ (die vonden alle scenario's behalve het romantische scenario ongemakkelijk), ‘enthousiast’ (zij vonden alles leuk) en ‘dissonant’ (die vonden alles opwindend maar voelden zich ook overal ongemakkelijk bij). Vrouwen bleken vooral romantisch en dissonant. Mensen die in hun jeugd slachtoffer waren van seksueel misbruik zaten vooral in de enthousiaste groep. Dat betekent volgen de auteurs dat ze compulsieve neigingen hebben als manier om controle uit te oefenen. Angstige mensen bleken ook romantisch en dissonant zijn, volgens de onderzoekers omdat ze hun seksualiteit onderdrukken.

Onbeschoftheid kan leiden tot een verminderde taakprestatie. Ook kan het oordeelsvermogen erdoor worden verstoord, bijvoorbeeld door een anchoring bias (dat is een vertekening door een focus op een enkel detail). In Journal of Applied Psychology staat een artikel over 4 onderzoeken. Medische studenten luisterden naar een dokter die een andere dokter onbeschoft berispte omdat die niet bij een vergadering was. Daarna moesten ze een diagnose stellen bij een man van 55 met pijn op de borst, wiens dochter bang was voor een hartaanval (de hartaanval was het ‘anker’). In een andere experiment zagen aiossen anesthesiologie hoe een dokter onbeschoft berispt werd. Daarna moesten ze een simulatie operatie uitvoeren bij een patiënt die verkeerde medicatie had gekregen wiens bloeddruk plots daalde (hier was een allergische reactie het anker). Volgens de auteurs bleek uit de onderzoeken dat onbeschoftheid leidt tot anchoring (en medische fouten) door negatieve emoties. Dit effect kan worden beperkt door je te verplaatsen in de onbeschofte ander en meer informatie te vragen. De auteurs raden aan om actief te proberen om onbeschoftheid op de werkvloer te verminderen.