Zoom-moeheid, GGZ in Tanzania, merkgeschiedenis, mentale rotatie en reactance

In Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking staat een artikel over de coronacrisis. Omdat ten gevolge daarvan veel mensen thuis werken ervaren ze ‘zoom-moeheid’ en in het artikel wordt hiervoor een neurowetenschappelijke verklaring gegeven. Ten eerste wordt de rol van zogenaamde GPS-neuronen belicht die belangrijk zijn voor de plaatsbepaling van herinneringen en dus ook voor je identiteit. In een toegewijde plaats zoals een klaslokaal ben je student, maar thuis ben je vaak ook partner of ouder. Omdat Zoom (of Teams) geen plaats is, voelen medewerkers die thuis werken zich ‘plaatseloos’ en dat heeft gevolgen voor hun identiteit. Vervolgens beschrijven de auteurs de rol van spiegelneuronen, die vuren als je iemand anders iets ziet doen waardoor je je in hem of haar kan verplaatsen. Door het gebruik van Zoom missen leraren en managers veel relevante informatie, zoals houding, en kunnen ze niet goed inschatten hoeveel begeleiding iemand nodig heeft. Er zijn ook gevolgen voor het samenwerken. Als tijdens dansen of muziek maken de hersenactiviteit van meerdere mensen tegelijk wordt gemeten (hyperscannen), dan blijkt dat hun hersengolven synchroniseren. In Zoom is de hiervoor benodigde gezamenlijke aandacht echter onmogelijk, omdat die door oogcontact wordt gereguleerd. Overigens wordt er wel gewerkt aan een zogenaamde ‘together mode’ die, bijvoorbeeld in een sociale game, het gevoel van samen ergens zijn versterkt.

In Tanzania zijn veel rurale gebieden; dat zijn gebieden met gehuchten en dorpen met minder dan 10.000 inwoners. In Journal of Rural Mental Health staat een artikel over de schaarse GGZ voorzieningen. Sinds de kolonisatie door Engeland en Duitsland is er sprake van stigmatisering van mentale problemen. ‘Krankzinnigen’ zijn opgesloten in gestichten, die vaak op gevangenissen lijken. Tegenwoordig staan er in de stad moderne voorzieningen in de vorm van privéklinieken, maar op het platteland is niets. De WHO schat dat er 90 psychologen in Tanzania werken (populatie 44,9 miljoen), maar geen een daarvan werkt op het platteland. Er zijn wel veel traditionele genezers en 80% van de Tanzanianen geeft daar ook de voorkeur aan. Hoewel traditionele genezers tijdens de kolonisatie werden afgeschilderd als heidenen, barbaren en heksen, worden zij nu binnen een ‘collaborative practice’ als interprofessionele collega’s serieus genomen. In het artikel worden voorbeelden gegeven van samenwerking bij de opvang van slachtoffers van seksueel geweld en bij de behandeling van verslaafden. Er zijn ook mogelijkheden om eHealth aan te bieden via mobiele telefoons, maar in Tanzania heeft de helft van de bevolking geen internet en een smartphone kost ongeveer 20% van een maandinkomen. De auteurs zijn desondanks heel positief en melden veel mogelijkheden om in Tanzania psychologie te studeren of om vanuit het buitenland als psycholoog te werken.

Een merk heeft symbolische waarde en die wordt versterkt door de geschiedenis van het merk. In Journal of Neuroscience, Psychology, and Economics staat een artikel over een experiment met 16 Chinese studenten die het logo zagen van een hele beroemde, maar in China niet verkrijgbare, professionele koptelefoon (Grado) en een ‘storytelling’ filmpje over de geschiedenis van dat merk. Tijdens het kijken werd een EEG gemaakt. Negenenzestig andere studenten keken naar het filmpje en het logo en vulden er vragenlijsten over in. Het leek erop dat de deelnemers na het kijken van de film over het merk minder aandacht besteden aan het logo (een lagere ERP op het EEG), wat duidt op herkenning. Op de vragenlijsten gaf men na het filmpje over de geschiedenis van het merk aan dat het merk een hogere waarde had, men er positiever tegenover stond en men het graag wilde kopen.

De mentale rotatie-test meet ruimtelijke vaardigheden. Driedimensionale vormen worden in het hoofd geroteerd om te vergelijken met een aantal alternatieven. In Developmental Psychology staat dat mannen dat beter kunnen dan vrouwen. Aan een experiment met een nieuwe gekleurde versie deden 80 kinderen uit Londen mee, de meeste met een Brits-Indiase en Brits-Afrikaanse achtergrond. Zij deden een non-verbale en ‘cultuur-eerlijke’ IQ-test, de Raven, en maakten een gekleurde, driedimensionale mentale rotatie-test met figuren van 4-6 blokjes.

Jongens presteerden beter dan meisjes. Een figuur van 4 blokjes bleek geschikt om kinderen vanaf 4 jaar te testen; de auteurs noemen zo’n geschikte figuur een ‘Good Gestalt’. Ook bleek opnieuw dat 4 het ‘magische nummer’ is: het werkgeheugen blijkt inderdaad een capaciteit van 4 items te hebben. De correlatie met de IQ-test was hoog (0,69) en de moeite die de jonge meisjes hadden met mentale rotatie lag niet aan een lagere non-verbale intelligentie.

Op het internet zijn veel oproepen tot politiek geweld te vinden. De politiek denkt dat het helpt om daar tegenin te gaan door een tegengeluid (countermessage) te laten horen, maar de auteurs van een artikel in Motivation Science twijfelen daaraan en denken dat dat zelfs averechts kan werken. De psychologische reactance theorie voorspelt namelijk dat als een individu zich in zijn vrijheid beperkt voelt, hij of zij deze op een negatieve, vijandige en agressieve wijze zal trachten te herstellen. Bij politiek activisme speelt bovendien passie een rol, die obsessief (sterk verbonden met de identiteit en rigide) of harmonieus (flexibeler) kan zijn. De onderzoekers voerden via MTurk experimenten uit bij milieuactivisten, Black Lives Matter aanhangers, Republikeinen en mensen die tegen abortus zijn. Zij werden allemaal blootgesteld aan tegengeluiden en vulden vragenlijsten in. De tegengeluiden waren een filmpje over hoe je vreedzaam kan demonstreren, een boodschap tegen geweld, een boodschap tegen de door Trump voorgestelde muur aan de Mexicaanse grens en argumenten voor abortus. De mensen die tegen abortus waren mochten eerst iets opschrijven over hun waarden en hoe goed ze zich daarover voelden. Uit het onderzoek bleek dat tegengeluiden ineffectief zijn. Mensen met een obsessieve passie worden er juist radicaler van. Tegengeluiden werken wel als mensen eerst de kans krijgen op een positieve manier over zichzelf en hun waarden na te denken. Het advies van de auteurs is heel voorzichtig te zijn met het inzetten van tegengeluiden.